dinsdag 30 september 2008

Trip naar Itapúa

Terug van een indrukwekkende reis naar Itapúa, de meest zuidelijke provincie van Paraguay, ruim 1000 km vanaf Filadelfia, een kleine 15 uur in de bus.. Bereid je maar weer voor op een flinke lap!

We zijn vrijdagochtend om 7u vertrokken vanaf kantoor, met een groep van 17 mensen, waaronder 7 kleine kids. We hadden een kleine bus gehuurd, incl. 2 chauffeurs, die het hele weekend bij ons zijn gebleven voor vervoer.
Het is grappig om te merken hoe belangrijk familie hier is. De mensen trouwen jong, en krijgen jong kinderen. Een gezin vormt dan echt een eenheid, en doen alles samen. Ook de mannen zijn helemaal gek op hun kinderen, en ook op die van anderen. Geen uitzondering. Leuk om te zien is dat. De kinderen zijn, stuk voor stuk, te schattig om te zien. Vooral ook Josías, het zoontje van Soledad (collega). Bij haar ga ik tegenwoordig om de dag lunchen (super lief trouwens, ze vroeg me eerst voor elke dag, maar ik voelde me - Nederlands als ik ben - daar echt te bezwaard over, dus heb er maar om de twee dagen van gemaakt..). Josías is ontzettend verwend, maar ook ík word soft als ie me zo aankijkt met die grote ogen.

Het is me ook opgevallen dat Paraguayanen veel eten. Tijdens de reis werd er om de paar uur weer flink eten ingeslagen bij straattentjes. En zeker niet allemaal even gezond. Empenada's en chipa's zijn de nationale snacks die je op elke straathoek kunt kopen. E.e.a. wordt gefrituurd.. Ik heb zo vaak nee gezegd op de aanbieding van eten door collega's, dat ze het op een gegeven moment maar niet meer aanboden. Tja, het gaat er gewoon niet in bij mij!

De mensen hier spreken onderling een mengeling van Spaans en Guaraní, en heel snel. Ik volg dus niets van de informele gesprekken, en voelde me een beetje alleen, al die uren in de bus. Gelukkig kwam het dochtertje van collega Elfriede (Gaby - 7 jr.) op een gegeven moment naast me zitten. Elfriede is van mennonieten-afkomst, dus ook Gaby sprak Duits. De rest van de reis was ze niet meer bij mij weg te slaan, en heeft ze me geadopteerd als haar oudere zus. Toen we in Asunción een tussenstop maakte, heeft Gaby voor de eerste keer van haar leven op een roltrap gestaan! Ik blijf het raar vinden dat iemand als Gaby helemaal blank is, Duits spreekt, maar toch een echte Paraguayaanse is, en bijvoorbeeld nog nooit de zee heeft gezien..

We kwamen 's avonds rond 9 uur aan in Itapúa, en zijn direct ons bed in gerold. 15 uur in een bus met kleine kinderen.. Iedereen was kapot. Ik deelde de kamer met Alejandra, de mevrouw die het kantoor schoonmaakt, en ook alleen was. De kamer kostte maar een paar euro, maar tot mijn schrik zag ik dat er geen lakens waren, alleen een matras, een kussen, en een dun dekbedje, allen zonder hoes. Alejandra maakte me echter duidelijk dat je daar zo onder kunt slapen. Ik bleek echter niet de enige te zijn die dat gedaan had.. Ik weet niet of het ooit gewassen wordt.. Het deken is dan ook niet verder gekomen dan tot mijn middel. Gelukkig was de douche wel ok.. Hè, dat Nederlandse getut ;)

De volgende ochtend werden we om 8u opgehaald door de collega's van het kantoor in Itapúa. De organisatie heet GACII/ACIDI, en bestaat al lang, maar is begin van het jaar officieel een onderdeel geworden van PCI. PCI heeft vervolgens de bouw van een echt kantoor gefinancieerd, en dat is inmiddels gerealiseerd. Dit was dus een van de redenen van de trip naar Itapúa. We zijn met de hele groep naar het kantoortje gelopen, en hebben daarbinnen even een soort introductiegesprek gedaan. Ik werd weer in het middelpunt gezet, en bijzonder welkom geheten! Daarna volgde de gevreesde introductieronde (gevreesd omdat ik me dan in het spaans moet presenteren), speciaal voor mij. Om het nog erger te maken, zette Adriano (collega) hierbij ook nog de camera aan.. Jullie kennen mij..

Vervolgens zijn we met twee auto's (incl. laadbak) richting 2 comunidades gereden. Dit was zo'n 60 km. Perfect, want zo kon ik wat van het landschap zien, terwijl één van de Itapúa-collega's (Casildo) me info gaf. Wat een verschil met de Chaco! Alles is groen hier. Overal fruitbomen, akkerbouw: graan, zonnebloem, en yerba mate. En de aarde is rood, heel typisch.
Op een gegeven moment reed hij de weg af, een pad in, en hobbelde we zo een kwartiertje door het groen, tot we bij een hut (huisje) aankwamen. We wachtten op de leider van het dorp, en toen hij kwam stapten we uit. De leider vertelde in het Guaraní over de moeilijke situatie waarin zij verkeren. (Casildo vertaalde het voor mij naar het Spaans.) Direct naast het dorp lag een enorm zonnebloem-veld van vele hectares. Dit is van een Duitse grootgrondbezitter. Deze koopt steeds meer grond op, waar het Inheemse dorp op/van leeft, waardoor de jacht bijna onmogelijk is geworden. En om het nog erger te maken: Er worden chemicaliën gebruikt bij de verbouw van zonnebloemen. Dit tast de grond en het drinkwater aan, waar het dorp van leeft, met alle gevolgen van dien, vooral voor kinderen! Vreselijk!
De tweede comunidad waar we naartoe gingen, heeft hetzelfde probleem met grondafname door een grootgrondeigenaar. Ze moeten zich steeds meer toeleggen op akkerbouw ipv jacht, maar dat is intensief, en steeds meer jongeren trekken weg.
Ik maakte trouwens per ongeluk nog een foto van het heilige huis.. Ik wilde een foto maken van een kip met kuikens die hard voor de auto wegrenden. Maar per ongeluk had ik het huis op de achtergrond, en kreeg ik niet uitgelegd dat ik puur voor de kippen de foto maakte. Ik wilde het bewijs laten zien, maar helaas waren de kippen op de foto nauwelijks te zien, en het huis wel.. Ik weet van Suriname dat wanneer je een foto maakt, je daarmee de 'ziel' aantast van het onderwerp. Met het vastleggen op een foto, pak je het min of meer vast, en daarmee heb je 'macht' over het onderwerp. Bij de Surinaamse Trio noem je daarom bijvoorbeeld ook niemand bij de naam. Wanneer je de naam uitspreekt, eigen je je macht over die persoon toe. Een soort intimidatie dus. Dezelfde reden waarom mensen niet graag op de foto gaan. Dit zal bij vele Inheemse volken wel zo zijn, denk ik.

Na de twee bezoeken hebben we de rest van de middag doorgebracht bij een idyllische waterval, aan de rand van een bos. Geweldig voor de kinderen, die de droge Chaco gewend zijn, en amper weten wat een rivier is! We hebben daar gepicknicked, waar wederom niet te zuinig mee werd omgegaan. Flinke stukken vlees gingen er op de barbecue, en ook zoetwatervis ontbrak er niet aan. Verder rijst, cassave, en salade. Erg paradijselijk!

En of dat nog niet genoeg was, hadden we ook nog een avondprogramma. Na een uurtje of twee rust in het hostal - ik heb wat zitten schrijven op een bankje, waarbij ik meteen werd lastiggevallen door de jonge buschauffeur. Echt Zuid-Amerikaanse kwijl ten top, van "Ik heb nog nooit zulke mooie ogen gezien!" tot (en dit is echt erg)"Ik wil de pen in jouw hand zijn, waar je mee schrijft, die je koestert, vasthoudt!" Kon het niet helpen, maar heb 'm uitgelachen.. 22 jaar, en dan zulke praatjes! - zijn we weer naar het kantoor gelopen, alwaar weer een grote barbecue plaatsvond. Na een openingswoord over de reden van dit samenzijn - initiatie van het kantoor, komst van de Chaqueños (wij dus), en speciaal welkom aan mij (weer!) - verschenen er twee muzikanten en twee meisjes en een jongen in traditionele kleding, om vervolgens typisch Paraguayaanse muziek, zang, en dans op te voeren. Super!!! Zuid-Amerikaanse warme sferen, met een biertje erbij..

De dag erna zijn we met de bus naar Rio Paraná gereden (ong. een uur), wat de grens is met Argentinië. Dat zag je dus aan de overkant liggen. Daarna zijn we naar een meertje gereden, wat in een (vastgesteld) gebied van de Mbyá Indianen lag. We hebben daar in een naaldenbos de middag doorgebracht. Weer barbecue. Een volleybal-net opgehangen, etc. Onderaan de brug een stukje verderop was een Mbyá vrouw kleding aan het wassen, en lag er verderop een baby in doeken gewikkeld. Later zag ik dat een meisje de baby weghaalde, en zich verstopte voor ons - en waarschijnlijk voor mijn camera. Toen we gingen eten, kwamen er schuchter een paar Mbyá kinderen vanachter de bomen naar ons kijken. Ik vond niet dat ik me in die positie bevond, maar was blij dat iemand anders van de groep hen te eten aanbood. Daar renden ze meteen mee weg. Na een paar uur had ik het wel gezien daar, want ik werd ontzettend gebeten door een soort grasluizen (heb er nu nog last van!), en de lonkende blikken van jongetje buschauffeur waren ook nogal ongemakkelijk..

Op de terugweg stopten we langs de kant van de weg. Er stond een meisje bij een tafeltje met daarop een aantal houtsnijwerken. We stapten uit, en direct achter haar bleek ook een comunidad te liggen, waar mee samengewerkt werd. We mochten van de leider even rondkijken in het dorpje (zeg: drie 'hutten'). Casildo vertelde me dat ook hier bijna alle grond toebehoorde aan een grootgrondbezitter, een Argentijn. De grond wordt gewoon verkocht door de regering, met Indiaan en al! Er wordt hen niets gevraagd, alsof ze niet bestaan! De leider van de comunidad was een akkoord overeengekomen met de Argentijn, zodat de comunidad toch een bepaalde hoeveelheid grond kreeg. Maar vervolgens heeft de regering dit tenietgedaan, en de grond vrijgesteld! Toen heeft de Argentijn het alsnog aangekocht, en nu zag je in de verte dus al zijn gebied beginnen. Bijna geen bos meer dus voor deze comunidad! Ook deze leider is onlangs nog naar Asunción gegaan, om zijn rechten te verdedigen, maar er wordt niet naar hem geluisterd. Ze hebben gewoon minder rechten (als Paraguayanen zijnde), dan buitenlandse grootgrondbezitters! En ze staan echt met hun rug tegen de muur. Ze worden gediscrimineerd. Ze hebben weinig tot geen scholing gehad. Ze hebben weinig voedsel, geen geld. Ze verliezen hun jongeren, hun toekomst, hun identiteit, hun cultuur. Ze kunnen geen kant op! Het enige wat zij willen is hun eigen stuk grond met de daarbijbehorende vrijheid! Hoe moeilijk kan dat zijn in een land van 6 miljoen inwoners, en zeker 5 keer zo groot als NL!

Nou, dit waren voor mij dus de eerste voorbeelden hier van de comunidades en hun belabberde situatie. Heeft echt veel indruk op gemaakt. Tegelijkertijd realiseerde ik me ook: Dit is waar ik die studie voor gedaan heb, dit is waar ik wil zijn op dit moment, werkende voor een ngo, met mensen om me heen die zich bezighouden met de rechten van de Inheemse bevolking, die een bron van informatie voor me zijn. Hoeveel impact het ook heeft, hoe treurig en boos je er ook van wordt, wat mooi dat ik hier nu wel in die bus zit, in Paraguay, met deze ervaringen..

Het geheim van terere en mate ontrafeld..

Hèhè, drie weken verder en heb eindelijk ontdekt hoe het nu precies zit met 'terere' en 'mate', de dagelijkse dranken van Paraguay. De feiten op een rijtje:

- Terere en mate bestaan uit dezelfde kruiden. (Ik heb me suf gezocht naar 'terere' kruiden in verschillende supermarkten, maar vond alleen 'mate' kruiden..).

- Inmiddels heb ik met behulp van een collega alles zelf aangeschaft, om te paraguayaniseren.. Men hebbe nodig:
1. thermoskan (een gewone thermoskan, maar de meeste gebruiken een thermoskan waar een tuitje aan zit, zodat je er ook gewoon water uit kunt drinken, óf een speciale grote thermoskan/koelbox-achtig, soms bekleed met koeieleer).
2. guampa (speciale beker: traditioneel een bewerkte koeiehoorn, of van hout(madera), tegenwoordig een metalen beker met daaromheen leer (koeiehuid), deze is vooral geschikt voor mate omdat koeiehoorn na verloop van tijd breekt door het hete water van mate, de koeiehoorn wordt dus alleen gebruikt voor terere).
3. bombilla (metalen rietje).
4. yerba mate kruiden (de originele zonder toevoegingen is vrij bitter, maar wordt veel gebruikt, want is goedkoop en eigenlijk ook wel stoerder.. Tegenwoordig is er allerlei yerba mate te koop met toevoegingen als mint, anijs, gember, etc.).
5. eventueel: extra verse kruiden (medicinaal gebruik).

- Je kunt beide individueel drinken, maar traditioneel deel je het samen met anderen. Dat werkt zo: Er is één persoon die de de mate of terere uitdeelt. Hij overhandigt je de beker, je slurpt net zolang tot er geen vloeistof meer in de beker zit, dan geef je de beker terug aan de uitdeler. Die schenkt vervolgens weer water bij, en overhandigt het aan de volgende. Zo gaat hij of zij het rijtje af. (Vanaf dag 1 drink ik dus al water waarvan ik geen idee heb waar het vandaan komt, en lurk ik met allerlei bekende en onbekende mensen uit hetzelfde rietje.. Geheel tegen de regels in van verstandig reizen, maar ja, bewuste keuze zullen we maar zeggen).

- Mate wordt 's morgens gedronken tot een uur of 10 (afhankelijk van de hitte), met gekookt water.

- Terere wordt met ijskoud (ijsblokken) water gedronken na ong. 10 uur 's morgens (toen ik eindelijk vol trots om 11u mijn 'mate' aanbood, wilde niemand meedoen..).

- Mate wordt in meerdere landen gedronken, als Argentinië en Uruguay. Terere wordt echter alleen in Paraguay gedronken, en is hier een behoorlijk veredelde drank. Op elke straathoek kun je ijsblokken kopen, en iedereen loopt rond met thermoskannen, of zit in groepjes de drank te nuttigen. Vooral in de Chaco bij hete temperaturen wordt terere de hele dag door gedronken.

Zo zie je maar, zelfs de meest dagelijkse gebruiken kunnen interessant zijn, en weken duren voordat je ze helemaal uitgepluist hebt..

XXX

maandag 22 september 2008

Missies, waterputten, en onzekerheden..

Gisteren een mooi voorbeeld van een taal-misverstandje. Carlos kwam me zondag uitnodigen om op gisterochtend mee te gaan naar een missie-reservaat (Yalve Sanga), een half uurtje hier vandaan. Dit reservaat was de eerste in de Chaco, opgezet in de jaren '30 door mennonieten, met als doel de Inheemse bevolking te bekeren. Zo'n gegeven zal bij de meeste van ons de haren al overeind doen staan (including me), maar ik ben er nu al van overtuigd dat het veel gecompliceerder ligt, en hoop daar de komende maanden een beetje achter te komen. Heb een heel interessant boek voor me liggen daarover. Ik kom er zeker op terug!
Anyway, Carlos had een afspraak met iemand van de missiepost, om te praten over 'archivos' (archieven), en het leek hem wel interessant voor mij om even mee te luisteren, en wat te zien van het terrein daar. Daar was ik het natuurlijk helemaal mee eens. Carlos vertelde dat ze bij de missie er al veel ervaring mee hadden, en wilde kijken of ze hierin konden samenwerken. Ik zag al een mooie uitwisseling van boeken en documenten voor me in een soort van bieb..
Dus vervolgens heb ik bij de meeting gezeten (collega's Soledad en Diosnel waren er ook bij), en ik begreep er niks van! Ze hadden het over gewicht, vervoer over moeilijk begaanbare wegen naar de comunidades (gemeenschappen), constructies, cement, kennis van de Inheemse mensen hierover, bouwmeesters, water.. ?? Tot nu toe volg ik niet alles letterlijk, maar begrijp ik de contexten wel. Maar ineens was de meeting afgelopen, stonden we buiten, en dacht ik bij mezelf: Ik heb nu een half uur geluisterd, en heb geen flauw idee waar dit over ging! Ik durfde het nog niet te vragen; eerst maar even goed nadenken hoe dit te linken viel aan 'archivos'..

We zijn met de auto een stukje van het terrein rondgereden, en Carlos vertelde ons over wat er te zien was. Het heeft best wel indruk op me gemaakt, moet ik zeggen. Het terrein is heel uitgestrekt (totaal zal tientallen vierkante kilometers zijn, waar zich tal van comunidades bevinden), het is compleet zelfvoorzienend (akkerbouw, veeteelt). In het centrum van de missie zijn allerlei grote opslagplaatsen voor producten te vinden. Er is een eigen supermarktje, een tankstation, een eigen hospital, tandarts, en er doemde een grote school op, met allerlei kleine huisjes daar omheen. Dit bleek een jongensschool te zijn, en tevens internaat (want de comunidades waar mee samengewerkt wordt, zijn soms op grote afstand). De kleine huisjes worden dan bewoond door jongens met hun familie. Achter de jongensschool stond ook nog een kleinere meisjesschool.
We reden verder, kwamen langs een huisje, en Carlos vertelde me dat daar Hannes Kalisch gedeeltelijk woont/werkt, in het huis van Ernesto Unruh. Over Hannes Kalisch had ik al het e.e.a. gelezen. Hij heeft jarenlang de Inheemse taal Enlhet bestudeerd, en er tal van boeken en didactisch materiaal over geschreven. PCI en ICCO hebben dit op verschillende momenten gesteund. We stopten bij het huisje, en Sr. Ernesto was thuis, en heeft me vervolgens de werkruimte van Hannes Kalisch laten zien, met al het materiaal. Super interessant! Heb toch echt wel bewondering voor die linguïsten hoor! Om vanuit het niks te beginnen (vaak zonder dat je kunt communiceren met de betrokken mensen - en dus weinig begrip in het begin -, in een vreemde omgeving), en dan zo'n taal uit te pluizen, wat jaren kost. Wat een doorzettingsvermogen moet je hebben dan.

Nou, verder stuikelde je over de kippen en honden heen, en ondanks dat de huisjes ieniemienie zijn (meestal maar één ruimte ter grootte van een schuurtje), staan er wel vaak brommers voor de deur, wat natuurlijk het eerste is wat gekocht wordt zodra men geld heeft verdiend. Tja, ik vind het toch altijd weer indrukwekkend hoe de mensen wonen. Het is zo vies, en slordig, en klein. Wat een ontzettende westerling ben ik toch. En het is niet eens zo dat ik nog niks heb meegemaakt wat dat betreft, maar elke keer maakt het toch weer opnieuw indruk.
Alle mensen zwaaiden naar ons, en natuurlijk zwaai je terug, maar ook dat voelt raar. Alsof je de koningin bent..
Het is allemaal geregeld in Yalve Sanga, en tegelijkertijd bekroop me het rare gevoel van: 'Het lijkt allemaal zo nep.. De mensen die über-gelukkig lijken, vrolijk zwaaiend vanuit hun kleine huisjes.. Ze horen daar niet..'
Dubbel gevoel.. Maar inderdaad, wat weet ik er nou van??

De rest van de dag heb ik me klein en nietig gevoeld. De clue van het taalmisverstand bij de meeting: Al die tijd dacht ik dat het over 'archivos' ging, terwijl het ging over 'aljibes'(waterputten)! Dat zette alles in een andere context! Zonde zeg, helemaal meegeweest naar zo'n interessante vergadering, op zo'n interessante locatie, mis ik compleet waar het over ging! Potverdorie, wat een geklungel met dat spaans! Hoe moet ik ooit wat kunnen betekenen voor PCI, als ik de eerste maanden alleen maar bezig zal zijn met me überhaupt goed kunnen uitdrukken in de taal? En deze mensen bij PCI; ze komen hier vandaan, kennen de taal, de mensen, de omgeving, hebben jarenlange ervaring in het veld met de Inheemse comunidades. Wat kan ik hieraan toevoegen? En dan denk ik altijd weer: Wat heb ik toch geleerd tijdens die studie van me?? Ok, ik heb wat feeling gekregen met het leren van een Inheemse taal. Maar wat zo'n linguïst doet, kan ik bij lange na niet. En ok, ik heb wat algemene inzichten gekregen in de situatie van de Inheemse bevolking in Zuid-Amerika. Maar wat mijn collega's weten van de situatie hier in de Chaco, daar kan ik bij lange na niet aan tippen.

Goed, toen bedacht ik me: Ok, het zij zo, voorlopig ben je met de taal bezig, en lees je je lekker in. Vergeet niet waar je voor gekomen bent, en wat je tijdens de trainingen geleerd hebt: Het is maar 10 maanden, het zal vooral voor jezelf leerzaam worden. Bovendien ben je hier vrijwillig, geen verplichtingen, geen gedetailleerde doelstellingen/werkplannen waar je je aan móet houden. Take your time. Allemaal waar.
Maar ook voel ik dat ik echt wat terug moet doen voor PCI. Carlos stelt me aan iedereen voor als nieuwe medewerker, neemt me overal mee naar toe, betrekt me overal in. Bij meetingen vraagt hij mijn mening. Super, echt! Bovendien helpen hij en Santina me met alles, ook buiten werk om.
Ik wil dus echt wel een fatsoenlijk werkplan opstellen, waar ik en PCI daadwerkelijk wat mee kunnen. Maar ik zou het nu simpelweg nog niet weten..

Nou ja, ik weet dat dit allemaal weer tijdelijke gevoelens zijn. En ik ben hier pas anderhalve week, dat is nog niks! Geen wonder dat ik nog onzeker ben. Er gaan nog zoveel dingen gebeuren/veranderen. Over twee maanden praat ik vast heel anders. Laat staan over een half jaar..

En vrijdag gaan we naar Itapúa, waar ik echt heel veel zin in heb! We gaan inmiddels met een groepje van ruim 20 mensen (collega's nemen complete gezinnen mee), met een bus. Lekker mn fototoestel en verrekijker mee (ik ontpop me al als een echte vogelaar; er zijn hier echt de mooiste exemplaren te vinden, alleen al in mijn tuin! Dus Mau, ben erg blij met mijn verrekijker!!). In Itapúa gaan we ook een comunidad bezoeken waar vooral met de vrouwen samengewerkt wordt. Interessant!

En vanmorgen in alle vroegte (7u) ben ik eindelijk (!) begonnen met hardlopen.. Na werktijd is het donker, en tijdens siësta te warm, dus de ochtend is de enige optie, en wie weet is dit eindelijk dé manier om 'ns wat sneller op te starten 's morgens..
Verder is mijn mountainbike ingeruild voor een soort lowrider, maar dan antiek.. Ik was nogal weg van de mountainbike, maar er was helaas één nadeel..: Ik had nogal een decolleté wanneer ik fietste (wat iedere vrouw heeft op zo'n ding).. Resultaat was dat ik ook in de snikhitte altijd een dichtgeritst vestje droeg. Op deze 'nieuwe' fiets kan ik wel gewoon in mn shirtje fietsen. Nadeel van déze fiets is dat de remmen niet werken..

Alle liefs!

zaterdag 20 september 2008

Onbereikbaar in de Chaco..

Nou ja, telefonisch dan. Dus voor de mensen die het nog niet wisten; mijn mobiel werkt niet hier. En heb inmiddels een nieuwe mobiel, maar vooralsnog kan ik wel richting NL bellen/sms-en, maar vanuit NL hierheen lukt niet. Ben nog aan het uitzoeken waar dit aan ligt, aangezien ik wel gewoon kan sms-en naar bijv. Joost in de States!
Leuk trouwens, die nieuwe mob, die heb ik namelijk te leen van de eigenaar van een supermarkt hier, en is duidelijk een onderdeel van de 'co-op' hier.. Kreeg vanmorgen bijvoorbeeld een info-sms dat er vanmiddag een grote ping-pong wedstrijd is in de sporthal. Wordt dus lekker op de hoogte gehouden van de mennonietse activiteiten hier.

XXX

donderdag 18 september 2008

Stof, stoffig, suf?...

Zo, het is hier snikheet, maar standaard antwoord op deze opmerking hier: Oh, dit is nog niks, wacht maar tot februari.. Tot nu toe was het overdag wel aardig warm, maar de avonden koelden nog flink af. Maar gisteren en vandaag is het echt warm. Zelfs in de schaduw in je hangmat breekt het zweet je uit. Er staat ook veel wind, en het is dus een ramp om te fietsen (of brommeren), met al dat zand en stof.

Vandaag ben ik begonnen om als een echte Paraguayaan water uit de kraan te drinken. Ik was het nu al zat om met flessen te zeulen, bovendien is het zelfs mogelijk om hier miskopen in te doen.. Zo heb ik thuis nu een fles mineraalwater met bubbels (spa-rood; vind ik vies), en heb ik een fles gekocht die zelfs van binnen naar stof en zand smaakt.. Vanaf nu kraanwater dus! En dan hebben ze hier van die zakjes poeder in talloze smaken waar je ranja mee maakt. Mierzoet, en hartstikke chemisch, want het poeder is wit, maar zodra het ook maar water aanraakt, ontstaan er de meest felle kleuren. (Eef, ze drinken hier ook veel guaraná!)

Op het werk alles goed. Ben nog steeds veel aan het inlezen, en stel daar vragen over op die ik vervolgens doormail naar Carlos (want hij is heel druk, is weg, of heeft bezoek in zijn kantoor). Daar geeft hij dan antwoord op, of we stellen een moment in om daar even uitgebreider over te praten. Overigens kan ik het ook aan andere collega's vragen, hoor. Santina is 's morgens op kantoor, en kletst heel wat af. Zij komt oorspronkelijk uit Duitsland, is half-Italiaans (en pittig!), en is als een van de weinige blanken hier geen mennoniet. Daar heeft ze dan ook duidelijk haar mening over. Ze is een bron van informatie voor mij in ieder geval, want ze neemt geen blad voor de mond. Frida is er ook 's morgens, zij is wel mennoniet, en is hier geboren en getogen. Ze doet de boekhouding. Verder is Marta er bijna altijd. Zij is van mijn leeftijd (maar zwanger van 3e kind..), en zij doet de systematisering/communicatie. Wat haar taken in de praktijk precies inhouden, ga ik nog navragen. Zij gaat mij wel een beetje inwerken, want als zij in december bevalt, is ze een tijdje weg, en zal ik wat taken tijdelijk overnemen. Verder is er nog Myriam, zij zit bij de receptie/administratie, en is er 4 dagen in de week. Zij is Guaraní (Indiaanse), en volgens Santina een van de weinigen die graag wil studeren, en serieus aan haar ambities werkt. Ze is 22 en moeder van 1 kind. Dan zijn er de mensen die in het veld werken (om de week zijn zij op kantoor); Soledad, Diosnel, en Adriano. Ook allen jong, getrouwd, en kinderen. Er zijn nog meer collega's, maar tijdelijk niet hier, of niet aan het werk.

Carlos heeft me gevraagd of ik volgende week zou willen beginnen met het geven van computerles aan een mevrouw, die de voorzitster is van CPI, een Inheemse organisatie waar PCI mee samenwerkt. CPI bestaat uit inheemse mensen uit verschillende dorpen in Paraguay. Volgens Carlos komt deze mevrouw uit een heel interessant dorpje, dat vrij actief is rondom de rechten van de inheemse bevolking. Wie weet, als ik een beetje een band met haar opbouw, kan ik misschien een keer mee naar haar dorp. Vandaag en morgen ga ik dus maar even een werkplan uitschrijven voor de lessen. Morgen dus ook lekker op kantoor zitten, op de vrije zaterdag (overigens gaan kinderen hier gewoon naar school, ook op zaterdag!) Ik heb een sleutel gekregen van kantoor, dus kan hier zitten wanneer ik wil.

Vanmorgen heb ik met Santina gepraat over het feit dat ik hier in Filadelfia best een 'eenzaam' leven zal leiden deze 10 maanden. Al mijn (jonge) collega's hebben gezinnen, waar ze na werktijd weer naar toe snellen. Er is geen avondvermaak. Geen bioscoop, geen café om een drankje te doen. En de mennonieten gaan alleen bij elkaar op bezoek, van huis naar huis. Jongeren mogen niet zelf wat ondernemen. Zelfs als je een vriendje hebt, mag je alleen bij elkaars ouders op bezoek. Het is 's avonds dus echt leeg op straat. Verder zijn de mennonieten echt een besloten gemeenschap, waar je als buitenstaander niet makkelijk mee in contact komt. Mijn andere collega kwam erbij zitten, en merkte op dat er bij een andere ngo hier in de buurt (die met de Ayoreo Indianen samenwerken), een Amerikaanse antropoloog werkt. Ze ging meteen bellen met de organisatie. Helaas bleek hij al weer een tijdje terug te zijn in de States. Jammer! Misschien was het wel de man van mijn dromen..
Santina vroeg me of ik van sport houd.. Hmmm.. ;) Er is een soort informele sportschool bij haar om de hoek, waar je heel goedkoop tot 3x per week mee kunt doen in een soort work-out/aerobic klasje. Ik loop er nog niet helemaal warm voor, maar dit is misschien wel de enige manier om een beetje onder de mensen te komen, buiten kantoortijden om..
Later op de ochtend ben ik met Santina even Filadelfia rondgereden, waar ze me o.a. liet zien waar ik DVD's kan huren. Als ik binnenkort in Asunción ben, ga ik maar even flink wat DVD's inslaan voor de eenzame avondjes in Filadelfia.

Nou ja, die 10 maanden houd ik wel vol, zolang ik af en toe een reisje maak, en het werk bij PCI interessant is (waar ik nog altijd het volste vertrouwen in heb). En jullie me blijven mailen!!!!!

Liefs vanonder het Chaco-stof!

dinsdag 16 september 2008

La vida en Filadelfia

Nou, ik zit weer onwijs te knoeien met mn weblog. Zucht, ik ga toch echt nooit handig worden in het gebruik van computers. En mijn haren staan ook altijd meteen overeind. Aaaahh!

Ok, ik neem maar even een slok terere (hoewel ik iets niet goed doe, met dat rietje/roerstaafje en de prut, want het is heel bitter..)..

Zo, na de foto's heb je nu een eerste indruk van hoe ik erbij zit hier in Filadelfia.

Ik ga je meteen waarschuwen: Alles wat ik over Filadelfia en de Chaco dacht te weten, en jullie eventueel verteld heb, is niet waar...
Ja, het is een mennonietenkolonie, maar alle 'romantische' beelden die ik daarbij had
kloppen gewoonweg niet.
- geen enkele paard en wagen op straat, alleen maar grote 4WD's en brommers/motors.
- behalve dat de mennonieten blank zijn, is er geen verschil in klederdracht met elke andere Filadelfiaan. Dus geen lange rokken, en typische haardracht voor vrouwen.
- sowieso zie je op straat zeker zoveel blanken als inheemse mensen rondlopen.
- in plaats van een grote mennonietenkerk zijn er talloze verschillende kerken. Elk block heeft haar eigen kerk, en daarbij zie je bijv. ook katholieke, en anglicaanse kerken.

Toch hebben de mennonieten alles in handen hier. Elke supermarkt (en dat zijn er vele), elke autohandel/brommerzaak, houthandel, electriciteitsvoorziening, scholen, etc. Bijna iedereen is lid van de 'cooperación', en als je dat niet bent, zijn dingen een stuk lastiger te regelen, of betaal je bijv. meer voor voorzieningen. Het is nogal conservatief. Mannen besturen, vrouwen staan achter hun man. Vrouwen hebben geen stemrecht, omdat zij een eenheid vormen met hun man. Dit zijn dingen die ik uit eerste hand hoor hier..

Aan de oppervlakte (en voor jullie als thuisblijvers) is het dus allemaal niet zo spectaculair. But what was I thinking anyway?? Zelfs in de meest Indiaanse omgeving die je je maar kunt voorstellen zijn dingen ook niet te vergelijken met ons 'romantische' beeld daarvan. Ik elke geval ík zou toch beter moeten weten na zo'n studie! Maar wat aan de oppervlakte niet strookt met ons beeld, wil niet zeggen dat er niet heel veel interessants te vinden is onder die laag..

Na dag 2 op kantoor begin ik me al lekker thuis te voelen. Krijg zelfs als een gevoel van ritme. Sta 's morgens om 7 uur op, spring onder de douche (ik heb het electrocuteer-geval niet nog helemaal door, want heb al twee ochtenden een koude douche.. je weet wel, dat je naar adem snakt onder zo'n koude straal, maar toch echt je vette haar moet wassen!), trek mn kleren aan, flans een ontbijtje in elkaar (droog brood met een beetje smeerkaas of jam - hoewel ik dat laatste eigenlijk niet te pruimen vind hier - en een glas yoghurtdrink - wat ze hier in zakken verkopen..), pak mijn rugzak met laptop, spring op mijn mountainbike (echt, je zou me moeten zien! Ondanks dat mountainbikes een beetje minderwaardig zijn, en je op zn minst een brommer hebt - die hier spotgoedkoop zijn, vind ik het echt geweldig! Bovendien is het gewoon nodig, want er is alleen maar mul zand en kuilen overal.), en zit om 8 uur op kantoor achter mijn laptopje! Om 11.30u is het dan siësta tot 14.00u. Gisteren ben ik naar een eettent geweest, waar je voor 3 euro een soort kantine-eten kunt krijgen. Heb bedacht dat ik dat af en toe wel ga doen, want dan hoef ik 's avonds geen warm te eten, een aangezien ik het voedselaanbod in de supermarkt nog niet helemaal door heb - waardoor ik al twee avonden vreselijk smerig eten heb gemaakt, en een aantal miskopen heb gedaan (wegens ondefinieerbare verpakking) - is dat wel goed voor me, denk ik zo. De andere dagen eet ik dan maar gewoon een gebakken eitje.. Van 14-18u werk ik dan nog in de middag.

Gisteren heb ik kennisgemaakt met de andere collega's. Zij kwamen net terug van het veld en Carlos had zijn bijeenkomst gehad in Asunción, dus zij deden gezamelijk verslag, en tevens mijn introductie. Iedereen is heel open en vriendelijk, en ze zijn met interessante dingen bezig, dus ik ben ontzettend benieuwd. Voorlopig ga ik me even inlezen over alles. Verder bieden de collega's me constant aan om te vertellen over hun werkzaamheden. Vandaag kreeg ik te horen dat er de 26e een tweedaagse conferentie is in Itapúa, in het zuidelijke regenwoud van Paraguay, met de vraag of ik mee wil gaan.. Oh ja! Absolutely! Het is een rit van zo'n 1000 km, dus afhankelijk van het aantal mensen die meegaan, wordt er een busje gehuurd. Vertrek is dan op vrijdag, en op maandag weer terugreizen. Gaaf!

Nou, ik brei er maar weer ns een eind aan. Overigens wil ik nog even vermelden dat er ontzettend goed voor me gezorgd wordt door Carlos en Santina (contactpersonen bij PCI, en tevens een koppel). Zodra ik maar een kik geef, wordt er wat geregeld. Echt super, en voel me thuis door hen.

Zoals jullie merken bevind ik me nog volop in de 'euforie' status.. Kijken wanneer dit omslaat, haha!

X

Nog een paar foto's..


Achterzijde van mijn huisje


Keuken


Tuin


Bananen in de tuin


Bananen-bloem

Eerste foto's!


Straatbeeld van Filadelfia


Rode stofbende


Kantoor van PCI in Filadelfia


Ingang en receptie van kantoor


Mijn huisje (zijkant en ingang)

maandag 15 september 2008

Ja mensen, ik ben er, eindelijk!

Eindelijk dan bericht van mij, ditmaal echt vanuit de Chaco!
Het is nu maandag, 14.30u (tijdsverschil is ongeveer 5 uur met NL), en ik zit op kantoor. Net siësta achter de rug, en nu dus eindelijk de kans om jullie even lekker een verhaaltje te vertellen. Internet werkt prima op kantoor, via wireless, en ik heb mijn eigen laptop meegenomen (luxe hè), dus heb alle vrijheid om overal binnen het gebouw neer te strijken en mijn ding te doen.

Goed, waar zal ik beginnen. Dit wordt een lang verhaal, vermoed ik zo.

Mijn reis is voorspoedig gegaan. Afgelopen vrijdag kwam ik in de ochtend aan, en zou ik opgehaald worden door Carlos (directeur PCI), of hij zou iemand anders sturen. Bij aankomst helaas geen bordje met mijn naam erop, en ook geen Carlos. Dus ik ben maar boven op mijn spullen gaan zitten, om te wachten. Na een half uur nog steeds niemand, en kennelijk kreeg ik een wat ongeruste blik, want een meisje kwam op me af met haar broer, en vroeg of ze konden helpen, iemand bellen voor me ofzo. En inderdaad, mijn telefoon werkte in Brazilië nog wel, maar zodra ik voet op Paraguayaanse bodem zette, hield het netwerk van T-mobile toch echt op. De jongen leende me zijn telefoon, en ik belde Carlos op. Die zei dat iemand me zou ophalen, en hij zou diegene nogmaals bellen. Even later kwam er een jongen (van mijn leeftijd) op me afgelopen, met mijn naam (nogal onzichtbaar) op een papiertje geschreven. Ik begreep geen woord van wat hij zei (later hoorde ik dat hij ook voor Paraguayanen nogal onverstaanbaar praat - ik was al bang dat dit mijn Spaanse dialect zou worden..), en ik kreeg meteen twee zoenen op m'n wang, hij pakte mijn spullen, en we liepen naar de uitgang van het vliegveld. Buiten sloten nog twee jongens aan, en we liepen richting een auto. Natuurlijk, achterdochtig als vrouwelijke reizigers moeten zijn, stelde ik nog wat vragen om zeker te zijn dat zij wel echt degenen waren die mij op moesten halen, en niet het blaadje met mijn naam erop op onrechtmatige wijze verkregen hadden.. Maar een van de jongens vertelde me dat hij voor PCI werkte in Asunción, waar het juridische gedeelte van de organisatie zit. Anyway, ik stapte een geblindeerde auto in met drie hippe jongens, waarna ik meteen een kop 'terere' (Paraguayaanse 'mate' - koude kruidenthee) aangeboden kreeg om uit te lurken (letterlijk lurken, want er zit een metalen soort rietje in het ook metalen kopje). Is lekker moet ik zeggen, en da's maar goed ook, want dat drinken ze de hele dag door. Ik had het ritueel alleen nog niet helemaal door, want op een gegeven moment boden ze mij niets meer aan.. Ik liet het maar zo, maar ben er inmiddels achter hoe dat zit. Er is één persoon die de terere uitdeelt. Als hij het je aanbiedt, zeg je geen 'gracias', want daarmee geeft je aan dat je niet (meer) hoeft. Verder moet je het altijd weer teruggeven aan die hoofdpersoon, en dus niet zelf gaan ronddelen. Als je dat wel doet, geef je dus ook aan dat je niet meer hoeft. Ik heb dus twee dingen fout gedaan in dit simpele ritueel..

Het is ongeveer 45 min rijden van het vliegveld naar Asunción. De jongens vertelden me het een en ander over het leven in Paraguay en Asunción. Vooral over uitgaan en mode.. Ze gaan bijvoorbeeld vaak naar Buenos Aires met de bus (20 uur!) om daar goedkoop merkkleding te kopen. En tot mijn verbazing hing er een reclamebord met dj Armin van Buuren langs de kant van de weg! Niet helemaal mijn muziek, maar ik vertelde maar even trots dat hij Nederlands is. Ze wenste me overigens véél succes met mijn verblijf in Filadelfia (Waarom daar??), en dit krijg ik nog steeds overal te horen ('You are going to suffer!' is een opmerking die ik ga onthouden, gemaakt door de Mennoniet eigenaar van een supermarkt in Filadelfia), dus ik ben heel benieuwd, en natuurlijk geeft het wel een extra uitdaging om het ook daadwerkelijk vol te houden, die 10 maanden. Filadelfia schijnt gewoonweg suf te zijn, en daarbij een bloedhete, droge stofbende. Daar ga je gewoon niet voor je lol zitten.

Goed, terug naar de autorit. Ik moest onderweg nog wel lachen, want op een gegeven moment stonden we bij een stoplicht te wachten. En ineens riepen beide jongens voorin uit: Aah, no! En het volgende moment werd de voorruit in het sop gezet. Vervolgens graaiden ze alledrie in hun broekzak op zoek naar een muntje om de ruitenwasser te betalen. Kennelijk werkt het dus zo dat te pas en te onpas je raam schoongemaakt wordt - als je even niet oplet - maar vervolgens moet je het nog betalen ook! Stel je voor in de Nederlandse file..
We arriveerden bij een gebouw, waar Carlos een bijeenkomst had die dag. Het bleek een klooster te zijn van binnen, en nadat ik daar gedropt was door de jongens, ben ik lekker in de tuin gaan zitten met een boekje. Al gauw werd ik opgehaald door Carlos, om mee te eten in de lunchruimte. Hier werd ik voorgesteld aan verschillende collega's van PCI die niet in de Chaco werken. PCI is namelijk opgesplitst in drie delen:
1. Filadelfia (hoofdkantoor): Ontwikkeling in Gran Chaco.
2. Asunción: Juridische zaken t.b.v. rechten van de Inheemse bevolking.
3. Itapúa: Ontwikkeling in Itapúa (zuidoosten van Paraguay - regenwoud).
De bedoeling is trouwens dat ik ook Itapúa ga bezoeken over een tijdje. Dat lijkt me ook erg gaaf, want ten eerste is het jungle (!), ten tweede gebeuren er op het moment allerlei interessante activiteiten, ten derde vertelde een van de collega's (zelf ook Inheems) dat hij veel samenwerkt met curanderos (soort sjamanen).

Oh mensen, dit wordt een heel lang verhaal zo..

Ok, ik viel met mijn neus in de boter dus, met die lunch. Was ook nog eens een echte Paraguayaanse maaltijd; een stevige soep ('caldo'), met groenten en gehaktballen, waarbij je stukken manioc in je soep prakt.
Daarna ging de bijeenkomst nog een uurtje door, waarna Carlos me kwam ophalen om met hem mee te rijden naar de Chaco. Finally, naar mijn huisje voor de komende 10 maanden! Ik was zo benieuwd, en zo moe inmiddels!
Zodra je Asunción verlaat, steek je een brug over, en dan ligt de Chaco voor je. Het landschap verandert meteen. Er is één rechte weg, vol met gaten en bobbels, en links en rechts van je alleen maar laaggroei en palmbomen. In de regenperiode schijnt dit gedeelte van de Chaco vol met water te lopen, vandaar dat er alleen maar palmbomen groeien. Mensen vangen het water op in aangelegde meertjes. Er is dus één weg, de trans-chaco, die dwars door de Chaco gaat, om te eindigen in Bolivia. Er liggen veel dooie beesten langs en op de weg, want aangezien er weinig verkeer is naarmate je verder vordert, scheur je dus met gemak 150 k/u. Uiteindelijk is er bij ons gelukkig alleen maar een vogel tegen de voorruit aangesmakt.. Ik heb een internationaal rijbewijs meegenomen, maar ik zie mezelf absoluut niet rijden in de Chaco. Ik zou voor elk beestje uitwijken, of al die arme gewonde beestjes meenemen. Tegen de tijd dat ik Filadelfia dan zou bereiken, zou ik een compleet asiel in de achterbak hebben. En wat ik zojuist nog hoorde, is dat de mensen in Filadelfia niet bepaald zachtaardig omgaan met dieren. Dieren die zich op straat begeven, mogen afgeschoten worden. Geen straathonden hier dus.. Wel schoothondjes, want die blijven dicht bij huis..

Halverwege zijn Carlos en ik nog uitgestapt voor een kop koffie. Er is langs de hele weg bijna niets te vinden. Een schamel huisje her en der, maar that's it. De kiosk halverwege is dan ook de enige optie om gas bij te tanken, en wat eten/drinken te kopen.
Daarna was het nog zo'n 2 uur reizen (in totaal dus ruim 5 uur; één rechte weg met niks dan palmbomen aan weerzijden!), totdat we Filadelfia bereikten. Het was inmiddels 19u 's avonds, wat betekende dat ik ruim 30 uur gereisd had, van deur tot deur. Carlos liet me nog even snel kennismaken met Santina (mijn andere contactpersoon van PCI en tevens degene met wie Carlos samenwoont), en bracht me toen naar mijn huisje. Ik was zo moe, dat ik niks meer wilde, behalve mijn bed induiken..

Mijn huisje is echt helemaal prima! Een grote keuken en leefruimte ineen. Twee slaapkamers, waarvan ik er een in gebruik heb (de andere is op slot en tegen betaling voor bv. een gast kan ik die ook gebruiken). Twee bedden in mijn slaapkamer, één heb ik gebombardeerd als slaap-bed, de andere als siësta-bed.. (Erg hè..) Een badkamer, met zo'n heerlijke Zuid-Amerikaanse douche-kop.. : Een plastic emmertje waar een rode en zwarte elektriciteitsdraad aan de bovenkant bevestigd zit, wat lauw water geeft. Er schieten toch altijd electrocuteer-visioenen door mijn hoofd bij de aanblik hiervan.. Maar goed, we doen het ermee. Verder loopt er om het huis heen een patio, gevestigd op balken waar perfect een hangmat tussen past.. De patio loopt over in een tuin, die er nu nogal droog en saai uitziet, maar veelbelovend is. Mangobomen en bananenbomen! De oudere eigenaresse van het huis woont zelf aan de voorkant, en gebruikt de achterzijde helemaal niet, dus ik heb totale privacy. Oh ja, ik heb zelfs een eigen wasmachine! Niks te klagen dus ;)

Laten we hier maar even eindigen met het relaas van dag 1 in Paraguay, anders wordt het echt een onleesbare lange lap. Wat heerlijk trouwens, dat schrijven (en lekker ff in het NL's)!

Ciao ciao!

dinsdag 9 september 2008

Vervolg technische details..

Ok, volgens mij begin ik het door te krijgen dankzij hulp, dus hierbij de gebruiksaanwijzing (want ik ontvang natuurlijk wel graag reacties!):
Als je een reactie wilt plaatsen, druk je op 'reactie' onderaan het bericht. Vervolgens kies je voor 'anoniem', als je niet wilt inloggen (en wanneer je geen gmail-account hebt). Zet dan wel even je naam onder je reactie, want anders blijf je anoniem..
In plaats van een reactie plaatsen kun je ook op het envelopje klikken, daarmee stuur je je reactie naar een emailadres (die van mij hopelijk), en wordt je reactie dus niet geplaatst. Privé-berichtjes aan mij dus ;)

XXX

maandag 8 september 2008

Technische details..

Van verschillende mensen heb ik al gehoord dat het niet lukt met een reactie plaatsen op mijn weblog. Je moet je aanmelden, en dat kan alleen met een gmail-account? Waarschijnlijk is dit wel te verhelpen met het aanpassen van de instellingen, maar ik ben hier echt een kluns in (en al heel ver gekomen, vind ik zelf..), dus voorlopige oplossing is dat ik mijn emailadres hier achterlaat (asgerards@gmail.com), én in mijn profiel. Volgens mij kun je trouwens ook op het envelopje klikken onder een bericht, en dan een mailtje sturen, maar misschien geldt hier ook voor dat je een gmail-account moet hebben. I don't know.. Als iemand me hiermee kan helpen, graag!

Dus mocht het reageren niet lukken, dan kun je me in ieder geval nu een mailtje sturen! Ben ik ook erg blij mee! :)

zaterdag 6 september 2008

Zo, ik zit nu heel zielig te zijn in mijn lege kamertje, op mijn laptop, tv, en bed na.. Vandaag zijn al mijn spullen opgehaald, zodat ik de kamer zo ongeveer leeg achterlaat voor Karien. Ben enorm aan het snotteren nu, want mijn kamer bleek een grote stofbende te zijn.. Aangezien ik dus ook niet meer over pannetjes beschik is de kans aanwezig dat ik nog beroep doe op een aantal van jullie om mij te voederen.. Zal uiteindelijk maar om twee dagen gaan, vermoed ik. En gelukkig is er de Riza (mijn favo snackbar), en de roti-tent bij de Haven. Dus zoals ik al zei, twee dagen inderdaad.. Can I call you, please?

Ik heb vorige week een geweldige surprise-party over mee heen gekregen, georganiseerd door vrienden. Was echt een complete verrassing, en wat een heerlijk gevoel geeft dat! En ik maar denken dat we alleen maar even een tussenstop inlaste om twee vrienden op te halen en snel naar de wc te gaan, onderweg naar de stad voor een drankje. Allemaal doorgestoken kaart dus! Iemand zei later voorzichtig dat ik er een beetje eng uitzag, bij binnenkomst.. Ja zeg, wat er op dat moment allemaal door mijn hoofd speelde..! En alsof dat nog niet genoeg was, hebben ze als kado mijn eigen Glossy tijdschrift gecreërd! Voor de vrouwen onder ons; zoals Linda de Mol haar eigen 'Linda.' heeft, heb ik nu de 'Sofia.' Ingezonden brieven, horoscopen, recept voor mijn 'tortellini-soep', een muziekpagina (met cd), een modepagina (groen is mijn kleur), een familiepagina, een foute foto-pagina, en artikels als 'Hoe versier je een Indiaan en/of Mennoniet'.. Echt, hoe gaaf is dat!!! Yep, my friends.. Ga jullie missen!

Goed, ik ga maar 'ns aan de schoonmaak.. snotter..